Dlaczego warto wymieniać liczniki energii na inteligentne?

Wymiana liczników na tzw. „inteligentne” to bardzo ważny i potrzebny krok w kierunku modernizacji polskiego systemu energetycznego. Ich wymiana wynika wprost z założeń nowelizacji ustawy Prawo energetyczne z 2021 roku. Jej ważnym elementem jest właśnie wdrożenie systemu inteligentnego opomiarowania jako część modernizacji sieci energetycznych. W skrócie liczniki to urządzenie elektroniczne mierzące pobór i wprowadzenie do sieci energii elektrycznej. Inteligentne liczniki wyposażone są dodatkowo w możliwość zdalnego odczytu wskazań licznika nie tylko przez operatora sieci, ale też przez odbiorcę. Oznacza to, że nie będzie już wymagana wizyta inkasenta spisującego stany liczydeł czy np. samodzielne podawanie wskazań do systemu operatora. Warto dodać, że inteligentne liczniki to nie tylko urządzenia do pomiaru zużycia energii, ale także narzędzia do zarządzania nią i oszczędzania jej.

Czyli nowe liczniki pozwolą nam zaoszczędzić pieniądze?

Tak, korzyści są zarówno dla odbiorców, jak i dla operatorów sieci. Dla odbiorców, inteligentne liczniki oznaczają większą kontrolę nad zużyciem energii, możliwość dostosowania taryfy do indywidualnych potrzeb, a także łatwiejsze rozliczanie i płatność za energię elektryczną. Dzięki inteligentnym licznikom, odbiorcy mogą monitorować swoje zużycie energii na bieżąco, a także otrzymywać informacje zwrotne i porady, jak je zmniejszyć. To może przynieść oszczędności rzędu nawet kilkunastu procent. Ponadto, inteligentne liczniki umożliwiają odbiorcom korzystanie z tzw. elastyczności popytu, czyli dostosowywanie swojego zapotrzebowania na energię do sytuacji na rynku. Na przykład, odbiorcy mogą zdecydować się na uruchomienie niektórych urządzeń wtedy, kiedy energia jest tańsza lub na sprzedaż nadwyżki energii z własnych źródeł odnawialnych, takich jak panele fotowoltaiczne. Dla operatorów sieci, inteligentne liczniki to przede wszystkim lepsze zarządzanie siecią, poprawa jej niezawodności i bezpieczeństwa, a także redukcja kosztów i strat energii. Inteligentne liczniki umożliwiają zdalny odczyt i konfigurację liczników, co eliminuje potrzebę wizyt serwisantów i błędów ludzkich. Ponadto, inteligentne liczniki dostarczają operatorom sieci dużo więcej danych o stanie i zachowaniu sieci, co pozwala na lepsze prognozowanie i planowanie zapotrzebowania na energię, a także na szybsze wykrywanie i usuwanie awarii oraz zakłóceń.

A jakie są główne wyzwania i zagrożenia związane z wymianą liczników na inteligentne?

Jednym z największych wyzwań jest oczywiście skala i tempo wymiany liczników. Według harmonogramu ustawowego, do końca 2023 roku operatorzy sieci muszą wymienić liczniki u 15 procent odbiorców, a do końca 2028 roku u 80 procent. To oznacza, że w ciągu najbliższych kilku lat trzeba wymienić jeszcze około 13 milionów liczników. To wymaga dużej koordynacji, logistyki i komunikacji ze strony operatorów sieci, a także zaangażowania i współpracy ze strony odbiorców. Nasza firma jako dostawca liczników, stara się wspierać operatorów sieci na każdym etapie wymiany, zapewniając im nie tylko wysokiej jakości urządzenia, ale także usługi doradcze, szkoleniowe i serwisowe.

Dużo w kontekście liczników mówi się też o zagrożeniach związanych z cyberbezpieczeństwem oraz prywatnością odbiorców energii. Czy jest się czego obawiać?

Z pełną odpowiedzialnością mogę powiedzieć, że bezpieczeństwo jest w naszej branży priorytetem. Liczniki są projektowane i wdrażane z myślą o spełnieniu najwyższych standardów cyberbezpieczeństwa. Przede wszystkim stosujemy zaawansowane technologie i protokoły zapobiegające nieautoryzowanemu dostępowi do danych i systemów. Obejmuje to kryptografię, autoryzację i monitorowanie dostępu. Bardzo ważne jest, aby liczniki były zabezpieczone na odpowiednim poziomie, zgodnie z normami i standardami obowiązującymi w Unii Europejskiej. Z naszych własnych doświadczeń możemy dodać, że polscy operatorzy sieci dystrybucyjnej, z którymi na co dzień współpracujemy nie tylko przestrzegają tych norm, ale też wdrożyli własne wymagania, szersze niż wymagane przepisami rozporządzenia pomiarowego. Np. stołeczny operator – firma Stoen – regularnie poddaje dostarczane przez nas liczniki dodatkowej weryfikacji w zakresie cyberbezpieczeństwa przez międzynarodowe niezależne laboratorium badawcze, które świadczy tego typu usługi dla sektora energetycznego. To pokazuje jak istotne dla wszystkich biorących udział w tym procesie jest bezpieczeństwo. W Internecie pojawiają się też nieprawdziwe dotyczące wysyłania danych odbiorców do operatora sieci dystrybucyjnej. Liczniki będą rejestrować dane nie częściej niż co 15 minut, a nie w czasie rzeczywistym co jest zgodne z wytycznymi GIODO z 2014 roku. Nie oznacza to jednak, że każde zarejestrowane w określonym przedziale czasu zużycie energii musi być natychmiast przesyłane do operatora sieci dystrybucyjnej czy centralnego systemu informacji rynku energii. Dane te będą przechowywane w urządzeniu skąd w określonych odstępach czasu, przekazywane do operatora sieci dystrybucyjnej czy centrum informacji pomiarowych. Z naszych doświadczeń wynika, że przekazywanie takich informacji odbywa się nie częściej niż co 6 godzin. Rejestracja zużywanej energii ma głównie na celu kwestie bezpieczeństwa np. monitorowania ewentualnych awarii.

KIGEiT (Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji) w swoich materiałach często porusza temat bezpieczeństwa liczników i ostrzega, że w Polsce nie ma podmiotu, który odpowiada za podstawową weryfikację lub audyt u potencjalnych dostawców takich liczników.

Jesteśmy członkiem KIGEiT i wspieramy wszystkie postulaty, które zgłasza Izba. Jako Esmetric Group wielokrotnie zgłaszaliśmy też potrzebę zmian w przepisach dot. przetargów tak by wszystkie urządzenia, które startują w przetargach zostały sprawdzone przez zamawiającego w dowolny, wybrany przez niego sposób na etapie badania ofert, a nie dopiero po podpisaniu umowy. Dzięki temu zamawiający mieliby możliwość nie tylko dokładnego sprawdzenia urządzeń pod każdym kątem, ale też mieliby pewność, że dostawca zrealizuje zamówienie zgodnie z deklaracjami złożonymi w ofercie oraz w założonym terminie.

Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiał Radosław Konieczny.