Orlen konsekwentnie inwestuje w transformację energetyczną i będzie to robił bez względu na zmiany polityczne zachodzące w kraju. 2023 r. był szczególnie istotny dla tego procesu, szczególnie w kontekście rozwijania technologii wodorowych i magazynowania CO2.

Rozwój technologii wodorowych

Orlen zamierza osiągnąć 1 GW mocy zainstalowanej w instalacjach produkcji nisko- i zeroemisyjnego wodoru do 2030 r. Te plany obejmują roczną produkcję ponad 130 tys. ton wodoru odnawialnego i ponad 70 tys. ton paliw syntetycznych.

Jednym z kluczowych projektów w tej dziedzinie jest "InGrid Power to Gas" obejmujący badania nad produkcją wodoru z odnawialnych źródeł energii i możliwościami przesyłu tego paliwa za pomocą sieci dystrybucyjnych gazu ziemnego. W ubiegłym roku koncern testował techniczne możliwości wtłaczania wodoru do istniejących sieci gazowniczych i użycia takiego paliwa przez odbiorniki końcowe. Instalacja PGNiG będzie  pierwszym w Polsce demonstracyjnym układem Power to Gas  produkującym zielony wodór w procesie elektrolizy.

Ponadto w ostatnim kwartale 2023 r. Orlen we współpracy ze spółką Horus-Energia, pomyślnie zakończył testy systemu wielopaliwowego – Multifuel. Technologia ta umożliwia produkcję energii elektrycznej i ciepła z wykorzystaniem wodoru, gazu ziemnego lub ich mieszanki. Została zaprojektowana z myślą o zastosowaniach w jednostkach wytwórczych oraz jako stabilizator Krajowego Systemu Elektroenergetycznego.

Ponadto dysponując największą w Unii Europejskiej siecią dystrybucji gazu ziemnego, Orlen planuje rozbudowę swoich magazynów gazu, przekształcając je na magazyny wodoru. W Kawernowym Podziemnym Magazynie Gazu w Mogilnie przygotowywany jest pilotażowy projekt budowy badawczej kawerny solnej, dedykowanej długoterminowemu przechowywaniu wodoru. Koncern zakłada, że magazyny kawernowe na wodór zagwarantują zbilansowanie w systemie energetycznym energii z coraz liczniejszych projektów OZE. Ich rozwój będzie szczególnie istotny na Pomorzu, ze względu na planowane inwestycje w morską energetykę wiatrową. Pierwszy, badawczy magazyn kawernowy (w Mogilnie) o pojemności 150 ton H2 użyje  elektrolizera o mocny nominalnej 5 MW, i źródła energii (ogniwa paliwowego) o mocy 1,2 MW.

Orlen konsekwentnie inwestuje także w rozwój technologii wodorowej dla transportu kolejowego w Polsce. We wrześniu 2023 r. zakupiono od spółki PESA Bydgoszcz lokomotywę, która jest pierwszym pojazdem szynowym w kraju z napędem wodorowym. Obecnie przeprowadzane są testy eksploatacyjne, a pierwszy przejazd lokomotywy odbył się na trasie z Gdyni do Helu. Ten krok reprezentuje ważny postęp w kierunku zrównoważonego transportu kolejowego, ponieważ paliwa wodorowe są bardziej ekologiczne niż tradycyjne paliwa kopalne.

Rozwój technologii magazynowania CO2

Orlen planuje rozszerzenie swojej oferty o usługę zakładającą odbiór i zarządzanie przemysłowymi emisjami dwutlenku węgla. W perspektywie magazynowanie CO2 w Polsce, szczególnie pod dnem Morza Bałtyckiego, będzie kluczowe dla utrzymania konkurencyjności krajowego przemysłu w branżach obarczonych wysokimi kosztami emisji.

Projekt ECO2CEE, realizowany przez Orlen, Grupę Holcim oraz Air Liquid, został wpisany pod koniec ubiegłego roku na listę Projektów Wspólnego Zainteresowania Unii Europejskiej (PCI). Celem projektu jest stworzenie kompleksowego łańcucha dostaw od podmiotów wychwytujących CO2 w północno-centralnej Polsce do terminalu morskiego w Gdańsku.

Terminal w Gdańsku, będący częścią projektu ECO2CEE, ma osiągnąć przepustowość 3 mln ton CO2 rocznie w pierwszym etapie (lata 2027-2030). Planuje się również zwiększenie przepustowości po 2030 roku, dostosowanej do zapotrzebowania.

Orlen rozwija także technologię magazynowania CO2 na Szelfie Norweskim, gdzie posiada szereg koncesji naftowych i gazowych. Dlatego koncern podpisał porozumienie z norweską firmą Horisont Energi AS w celu współpracy przy jednym z najbardziej zaawansowanych projektów magazynowania dwutlenku węgla na Norweskim Szelfie Kontynentalnym.

Projekt Polaris zakłada magazynowanie dwutlenku węgla w norweskim złożu o szacowanej pojemności 100 milionów ton, umożliwiając działalność magazynową na okres 12-25 lat. Harmonogram inwestycji przewiduje wybór koncepcji w 2024 roku i zatłaczanie dwutlenku węgla między 2028 a 2029 rokiem.

Partner projektu, Horisont Energi, planuje produkować amoniak z wykorzystaniem wodoru z gazu ziemnego, generując przy tym dużą ilość dwutlenku węgla do magazynowania. Projekt ten obejmuje różne etapy, zaczynając od analiz po fazę operacyjną, i wydaje się być reakcją na rosnące zainteresowanie redukcją emisji dwutlenku węgla, mając potencjał wspierania celów zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska.

Doświadczenia zdobyte w ramach tej współpracy będą cenne dla planowanej implementacji magazynowania dwutlenku węgla w Polsce.

Co z tego wynika?

Inwestycje w technologie wodorowe i magazynowanie CO2 są kluczowe dla transformacji energetycznej. Wdrożenie tych rozwiązań jest niezbędne dla osiągnięcia globalnych celów zrównoważonego rozwoju i stworzenia bardziej zielonej i efektywnej gospodarki energetycznej. Wodór ma potencjał stać się czystym nośnikiem energii redukując zależność od paliw kopalnych. Z drugiej strony, magazynowanie dwutlenku węgla stanowi istotny aspekt walki ze zmianami klimatycznymi. Procesy przemysłowe i produkcja energii wciąż generują zbyt duże ilości CO2, a obecne ceny uprawnień do emisji powodują, że taka technologia staje się opłacalna w europejskim reżimie regulacyjnym (EU ETS).

Piotr Maciążek

Ekspert rynku paliwowego i energetycznego

Foto: pixabay.com