Zrozumieć gospodarkę o obiegu zamkniętym: Polska na ścieżce zrównoważonego rozwoju

W dzisiejszym świecie, gdzie kraje takie jak Polska zmagają się z problemem emisji dwutlenku węgla, rozwój gospodarki o obiegu zamkniętym daje nadzieję na możliwość osiągnięcia neutralności klimatycznej nie tylko poprzez kapitałochłonne inwestycje w zieloną energię. Poprzez odejście od modelu „take-make-dispose”, gospodarka o obiegu zamkniętym stawia sobie za cel zwiększenie efektywności w zakresie korzystania z surowców, redukcji odpadów, oraz osiągnięcia bardziej zrównoważonego rozwoju w przyszłości. Warto przyjrzeć się temu zjawisku bliżej, gdyż poprzez innowacje oraz zrozumienie pojawiających się przeszkód i wyzwań, Polska może dużo szybciej wejść na ścieżkę równowagi klimatycznej niż zakładają prognozy.

Podstawy gospodarki o obiegu zamkniętym

W odróżnieniu od tradycyjnej gospodarki, gospodarka o obiegu zamkniętym to system w którym surowce oraz produkty są przetwarzane, używane ponownie, oraz regenerowane. Taki model rozwoju przewiduje odseparowanie wzrostu gospodarczego od konsumpcji surowcowej oraz degeneracji środowiska naturalnego. Poprzez zrozumienie oraz internalizację takich koncepcji jak „projektowanie pod kątem trwałości”, „promocja napraw i ponownego użycia produktów”, jak i poprzez postawienie na odnawialne źródła energii, gospodarka o obiegu zamkniętym oferuje fantastyczną alternatywę dla obecnych modeli rozwoju czy transformacji energetycznej.

Innowacje

Jedną z kluczowych kwestii w gospodarce o obiegu zamkniętym jest koncepcja produktu jako usługi (Product-as-a-Service, PaaS). Zamiast posiadać produkty, konsumenci mogliby z nich korzystać na zasadzie usługi (w rodzaju wypożyczenia) co zredukowałoby popyt na nowe produkty. Platformy, które służyłyby takiej współdzielonej gospodarce, miałyby niebywały wpływ na zwiększenie efektywności korzystania z surowców potrzebnych do produkcji, poprzez ułatwienie dostępu do aktywów, które do tej pory nie były w pełni wykorzystywane. Co więcej, systemy produkcji zamkniętej takie jak recykling czy coraz bardziej popularny upcykling (ponowne używanie produktu poprzez jego naprawę i podniesienie wartości), zaczęłyby odgrywać coraz większą rolę w minimalizacji odpadów, przedłużając żywotność dotychczas produkowanych dóbr.

Przykłady działania gospodarki o obiegu zamkniętym

Wiele firm i sektorów na świecie z dużym sukcesem wdraża rozwiązania gospodarki o obiegu zamkniętym. Firmy odzieżowe znanych marek (takie jak Patagonia) zaczęły już jakiś czas temu oferować usługi wynajmu odzieży, redukując wpływ całego sektora na środowisko. Sektor samochodowy już od wielu lat oferuje usługi car-sharingu, maksymalizując możliwości użytkowania samochodów, jednocześnie redukując popyt na nowe auta. Dobrym przykładem jest usługa Reach-out oferowana przez BMW w tym zakresie. Firmy energetyczna natomiast adoptują systemy obiegu zamkniętego, w ramach których na przykład stare turbiny wiatrowe stają się komponentem materiałów konstrukcyjnych w budownictwie. Taką inicjatywę podjęła duńska firma Vestas.

Wyzwania i przyszłość

Podczas gdy gospodarka o obiegu zamkniętym daje duże szanse na rozwój gospodarczy oraz redukcję emisji na poziomie państwa, istnieją wyzwania, które należy zaadresować, aby ten sektor przyniósł wymierne korzyści dla społeczeństwa. Jednym z nich jest zmiana mentalności populacji, innym zbudowanie infrastruktury niezbędnej do efektywnego recyklingu, a jeszcze innym zniesienie barier regulacyjnych. Zarówno rząd, jak i biznes powinni podjąć współpracę, aby stworzyć dobre rozwiązania legislacyjne oraz regulacyjne które stworzyłyby system odpowiednich zachęt do wdrażania rozwiązań technologii obiegu zamkniętego. Patrząc w przyszłość, warto zauważyć, że nowe technologie, takie jak blockchain który umożliwia śledzenie oraz automatyzację zarządzania odpadami, oferują nowe możliwości do rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym.

Rozwój gospodarki o obiegu zamkniętym, oznacza fundamentalną zmianę w naszym podejściu do zarządzania surowcami oraz odpadami. Poprzez rozwój innowacyjnych rozwiązań, takich jak PaaS, platformy współdzielonej gospodarki czy systemy o obiegu zamkniętym, możliwe jest stworzenie nowych silników wzrostu gospodarczego, które będą miały pozytywny wpływ na środowisko oraz ograniczą emisyjność polskiej gospodarki. Jednocześnie pełna realizacja potencjału gospodarki o obiegu zamkniętym wymaga współpracy sektora prywatnego i publicznego, dobrych zmian regulacyjnych oraz wdrażania innowacyjnych rozwiązań. To w gestii społeczeństwa, rządu oraz biznesu pozostanie decyzja o wdrożeniu rozwiązań w tym zakresie, które mogą utorować drogę do bardziej zrównoważonej przyszłości.

Piotr Trąbiński

Wiceprezes Instytutu Staszica

Foto: pixabay.com